post z 11 grudnia 2010
W 1667 roku, na zlecenie ówczesnego właściciela majątku Jerzego Fryderyka- starosty ryńskiego, architekt Józef Naronowicz- Naroński wznosi nowe barokowe założenie pałacowe. Był to pałac o wyraźnie rysującym się korpusie głównym budynku, który był zdobiony trzema naczółkami i spadzistym dachem. Ponadto w zakolu rzeki Guber umiejscowiony był park krajobrazowy, a w południowo-wschodniej części założenia liczne budynki gospodarcze.
Dla potrzeb majątku von Eulenburgów do założeń pałacowych i otoczenia gospodarczego na przestrzeni lat wznoszono liczne budynki jak wybudowana w 1737 roku stajnia o konstrukcji szachulcowej wraz ze spichlerzem czy pochodząca z 1886 kuźnia. Szacuje się, iż w 1913 majątek rodu miał powierzchnię 3036 ha ziemi i obejmował m.in.: kilka wsi, liczne folwarki, mleczarnie, cegielnie czy młyny.
Sam płac w niezmienionej formie przetrwał jako główna siedziba rodu aż do II połowy XIX wieku. Wtedy to, w latach 1860- 1875, na zlecenie Ryszarda Botho von Eulenburga (1838–1909), dokonano przebudowy, w modnym ówcześnie, stylu neogotyckim. Efektem była budowla bardziej przypominająca zamek niż rodową rezydencję szlachty. Wzniesiona z czerwonej cegły klinkierowej budowla posiadała liczne wieże i sterczyny, a w środku panował przepych.
Na początku XX wieku właścicielem majątku był syn Ryszarda, lokalny działacz Fryderyk (1874– 1937), który zginął w wypadku samochodowym. Po nim pałac przejął jego syn Mortimer (1905 – 1994). Był on ostatnim właścicielem Prosny, który pod koniec wojny dostał się do niewoli radzieckiej, skąd w 1946 wrócił do Niemiec. Podczas ofensywy Armii Czerwonej na Prusy Wschodnie w styczniu 1945, majątek zajęli Rosjanie. Stacjonowali tu do 1946 roku, cały ruchomy majątek został rozkradziony a wnętrza i pałac zdewastowane. Pozostały jedynie szafy biblioteczne i kilka zniszczonych mebli. Ocenia się, iż w 1948 pałac był zniszczony w 50%.
W okresie powojennym, kompleks zarządzany przez PGR pozbawiony był podstawowej konserwacji technicznej i popadł w ruinę. Obecnie przy pozostałościach pałacu wciąż znajduje się pochodząca z 1737 stajnia ze spichlerzem wzniesiona w technice tzw. muru pruskiego oraz schodkowa kuźnia. Aktualnie, zarówno pałac, z którego zachowały się tylko elewacje, jak i park krajobrazowy czy budynki gospodarcze znajdują się w bardzo złym stanie.
Pałac, park oraz zabudowania gospodarcze z Prosna jako zabytki o szczególnych walorach, są wpisane do rejestru zabytków nieruchomych Krajowego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków kilkuczęściowo: ruina pałacu w spisie figuruje na mocy dwóch decyzji: decyzji z 13 września 1949 oraz pod nr 799 z 9 września 1968, park pod nr 3516 z 5 marca 1981, kuźnia z 1886 roku pod nr 2497 z 15 lutego 2001, a płatkarnia z 1907 pod nr 2498 również z 15 lutego 2001.
Jak jednak widać pomimo kilku wpisów do rejestru zabytków ich ochrona przedstawia wiele do życzenia tym bardziej, że jeszcze 15 lat temu budynek był w całkiem dobrym stanie.
Dla potrzeb majątku von Eulenburgów do założeń pałacowych i otoczenia gospodarczego na przestrzeni lat wznoszono liczne budynki jak wybudowana w 1737 roku stajnia o konstrukcji szachulcowej wraz ze spichlerzem czy pochodząca z 1886 kuźnia. Szacuje się, iż w 1913 majątek rodu miał powierzchnię 3036 ha ziemi i obejmował m.in.: kilka wsi, liczne folwarki, mleczarnie, cegielnie czy młyny.
Sam płac w niezmienionej formie przetrwał jako główna siedziba rodu aż do II połowy XIX wieku. Wtedy to, w latach 1860- 1875, na zlecenie Ryszarda Botho von Eulenburga (1838–1909), dokonano przebudowy, w modnym ówcześnie, stylu neogotyckim. Efektem była budowla bardziej przypominająca zamek niż rodową rezydencję szlachty. Wzniesiona z czerwonej cegły klinkierowej budowla posiadała liczne wieże i sterczyny, a w środku panował przepych.
Na początku XX wieku właścicielem majątku był syn Ryszarda, lokalny działacz Fryderyk (1874– 1937), który zginął w wypadku samochodowym. Po nim pałac przejął jego syn Mortimer (1905 – 1994). Był on ostatnim właścicielem Prosny, który pod koniec wojny dostał się do niewoli radzieckiej, skąd w 1946 wrócił do Niemiec. Podczas ofensywy Armii Czerwonej na Prusy Wschodnie w styczniu 1945, majątek zajęli Rosjanie. Stacjonowali tu do 1946 roku, cały ruchomy majątek został rozkradziony a wnętrza i pałac zdewastowane. Pozostały jedynie szafy biblioteczne i kilka zniszczonych mebli. Ocenia się, iż w 1948 pałac był zniszczony w 50%.
W okresie powojennym, kompleks zarządzany przez PGR pozbawiony był podstawowej konserwacji technicznej i popadł w ruinę. Obecnie przy pozostałościach pałacu wciąż znajduje się pochodząca z 1737 stajnia ze spichlerzem wzniesiona w technice tzw. muru pruskiego oraz schodkowa kuźnia. Aktualnie, zarówno pałac, z którego zachowały się tylko elewacje, jak i park krajobrazowy czy budynki gospodarcze znajdują się w bardzo złym stanie.
Pałac, park oraz zabudowania gospodarcze z Prosna jako zabytki o szczególnych walorach, są wpisane do rejestru zabytków nieruchomych Krajowego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków kilkuczęściowo: ruina pałacu w spisie figuruje na mocy dwóch decyzji: decyzji z 13 września 1949 oraz pod nr 799 z 9 września 1968, park pod nr 3516 z 5 marca 1981, kuźnia z 1886 roku pod nr 2497 z 15 lutego 2001, a płatkarnia z 1907 pod nr 2498 również z 15 lutego 2001.
Jak jednak widać pomimo kilku wpisów do rejestru zabytków ich ochrona przedstawia wiele do życzenia tym bardziej, że jeszcze 15 lat temu budynek był w całkiem dobrym stanie.
Widok pałacu w 1909 roku.
Pałac w 1935 roku.
Wnętrze pałacu – ozdoby przy schodach. Zdjęcie z 1937 roku.
I obecny wygląd pałacu.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz