Zamek – wieża ostatniej obrony.

post z 11 czerwca 2013

Najbardziej charakterystycznym elementem zamku do ok. XVI wieku była wysoka wieża stojąca samotnie na dziedzińcu lub związana z murami obronnymi. Pomimo, że zamkowe zabudowania wykonane były przeważnie z drewna, wieża ta zbudowana była z kamienia, jej mury miały grubość dochodząca do 2 metrów a wejście do niej usytuowane było na wysokości kilku metrów. Była to tzw. „wieża ostatecznej obrony”. Posiadała małe okienka służące za strzelnice, kilka pięter wykorzystanych było do zmagazynowania zapasów żywności, broni i mieszkania w czasie zagrożenia. Do wejścia prowadziły drewniane schody lub drabiny. Gdy pomimo obrony nieprzyjaciel wdarł się do wnętrza zamku mieszkańcy chronili się w tej wieży niszcząc drewniane wejście. Tam mogli się także bronić skutecznie oczekując ewentualnej pomocy. Przy braku w tym czasie artylerii czy broni palnej obrońcy raczej spokojnie mogli odpierać ataki i dopiero brak żywności czy wody zmuszał ich do poddania się. Jak można obecnie zauważyć jest wiele ruin zamków z tamtego okresy, w których najlepiej zachowana budowlą jest właśnie wieża lub jej część.

 Rekonstrukcja zamku w Bardzie (woj. dolnośląskie) wg. J. Salmy

 Rekonstrukcja zamku Cisy (woj. dolnośląskie) – pierwotne założenie

 Rekonstrukcja zamku Radosno w Sokołowsku (woj. dolnośląskie)

 Rekonstrukcja zamku w Rytrze (woj. małopolskie) wg. J. Salmy

 Na przedstawionych rekonstrukcjach zamków sporządzanych na podstawie pozostałości fundamentów, wałów, murów czy fos widzimy, że budowle te nie były zbyt wielkie a do swojej obronności wykorzystywały między innymi warunki terenowe. Wszystkie te zamki stały na wzniesieniach, służyły do obrony granic księstwa lub szlaku handlowego tak więc były bardzo często narażone na ataki nieprzyjaciół. Ich nieduża powierzchnia ułatwiała obronę ale też ograniczała ilość obrońców.

Baszta „ostatniej obrony” na zamku w Smoleniu (woj. śląskie). Zdjęcie ze zbiorów NAC.

Podobną w założeniu lecz trochę inną budowę ma kilka zamków położonych w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej na tzw. „Szlaku Orlich Gniazd”. W takich miejscowościach jak Przewodziszowice, Ryczów czy Ostrężnik główne budynki stały na wysokich i stromych skałach natomiast pod nimi znajdowało się podegrodzie z częścią gospodarczą i mieszkalną dla służby a w razie zagrożenia wszyscy przenosili się do zamku na skale niszcząc prowadzące do niego drewniane podesty i schody. Z góry razili wrogów sami będąc w miarę bezpieczni.;">Podobną w założeniu lecz trochę inną budowę ma kilka zamków położonych w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej na tzw. „Szlaku Orlich Gniazd”.  W takich miejscowościach jak Przewodziszowice, Ryczów czy Ostrężnik główne budynki stały na wysokich i stromych skałach natomiast pod nimi znajdowało się podegrodzie z częścią gospodarczą i mieszkalną dla służby a w razie zagrożenia wszyscy przenosili się do zamku na skale niszcząc prowadzące do niego drewniane podesty i schody. Z góry razili wrogów sami będąc w miarę bezpieczni.

 Rekonstrukcja zamku w Ryczowie (woj. śląskie) wg. B. Drejewicza

Oto pozostałości zamku w Ryczowie.

 Rekonstrukcja zamku w Przewodziszowicach (woj. śląskie) wg. B. Drejewicza

To co dotrwało do dzisiaj z zamku w Przewodziszowicach

Takie obronne rozwiązanie zostało zaniechane po wprowadzeniu armat i broni palnej. Musiano więc szukać innych rozwiązań budowania i obrony zamków ale o tym napiszę w następnych postach.

Opisy poszczególnych zamków można znaleźć na mojej stronie www.ruinyizamki.pl